ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

ΤΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑI ΤΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

Η κατάκτηση της γλώσσας ξεκινάει από τη γέννηση. Τα βρέφη προετοιμάζονται με τη διαμόρφωση των βάσεων για φωνηματική ακοή, με την επεξεργασία της προφοράς ήχων της ομιλίας, με την προφορά των πρώτων λέξεων, των λέξεων της καθημερινότητας του παιδιού και της συνεχούς χρήσης τους, με την κατανόηση των πρώτων λέξεων. Η καθαρή και σαφής εκφορά των λέξεων, η σωστή ένταση και ο τόνος της φωνής, η σωστή εν γένει επικοινωνία και επαφή της παιδαγωγού με το παιδί, διασφαλίζει το αποτέλεσμα που αναμένεται.

Τα βρέφη με την ενασχόληση τους με τα διάφορα αντικείμενα, που συνδέονται με τις νοητικές λειτουργίες, διαισθάνονται τις διαφορές των υλικών. Για παράδειγμα το τουβλάκι είναι ξύλινο, βαρύ, σκληρό. Το αρκουδάκι είναι ελαφρύ, μαλακό, πάνινο… Το παιδί αρχίζει τις απλές ομαδοποιήσεις με βάση τις ιδιότητες των υλικών. Αυτά τα πρώτα αισθητηριακά αποθέματα συγκροτούν τις πιο απλές έννοιες. (Αυτά που βαθμηδόν σχηματίζονται, μέσω των αισθήσεων και θα χρησιμοποιηθούν μελλοντικά συγκροτούν τις πιο απλές έννοιες).

Τα βρέφη συνυπάρχουν με την ομάδα άλλων βρεφών μέχρις ότου να κατακτήσουν τη συμμετοχή τους σε μεγαλύτερες αριθμητικά ομάδες, με συνθετότερους στόχους. Υπάρχει δηλαδή μια πορεία από την απλή συνύπαρξη μέχρι τη συνεργασία.

Η ΦΥΣΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η άσκηση αποτελεί ζωτική συνιστώσα της ανάπτυξης κάθε παιδιού θέτοντας τα θεμέλια για μια υγιή ζωή.

Η κιναισθητική μάθηση είναι ένα μαθησιακό στυλ στο οποίο η εκμάθηση γίνεται όταν το παιδί εκτελεί μια φυσική δραστηριότητα, αντί να ακούει μια διάλεξη ή να παρακολουθεί ένα μάθημα.

Ρίψη-πιάσιμο: Παρόλο που αυτό ακούγεται απλό, η ρίψη και το πιάσιμο μίας μπάλας αναπτύσσει σημαντικά τον συντονισμό χεριού-ματιού. Επίσης, ανάλογα με το επίπεδο δεξιοτήτων του παιδιού παίζοντας πιάνω-ρίχνω – πιάνω, με διαφορετικά αντικείμενα (π.χ μπάλα, σακούλι φασολιών, αυγά) και αυξάνοντας την απόσταση μεταξύ δύο παιδιών εξασκείται ακόμα περισσότερο αυτός ο συντονισμός.

Χορός: Η εκμάθηση διαφορετικών ρουτινών χορού είναι ένας βασικός τρόπος για την ανάπτυξη μνήμης του παιδιού.

Διαδρομή με εμπόδια: Ο παιδαγωγός δημιουργεί μια πορεία με εμπόδια που απαιτεί άλμα, σύρσιμο, αναρρίχηση, εξισορρόπηση, ρίψεις, hula-hooping. Καθώς το παιδί μεγαλώνει «στήνει» μόνο του διάφορες διαδρομές.

Πηδώντας σε χρώματα: Ο καλύτερος τρόπος για να κάνει ο παιδαγωγός ένα μικρό παιδί να εμπλακεί σε ένα κινητικό παιχνίδι είναι να αρχίσει να παίζει πρώτα ο ίδιος (έστω και μόνος του). Τα μικρά παιδιά σχεδόν πάντα θέλουν να συμμετάσχουν στη διασκέδαση.

Πιάνω–μυρίζω-γεύομαι: Ο παιδαγωγός παροτρύνει και αφήνει το παιδί να ανακαλύψει ένα υλικό με τα δάχτυλά του, τη μύτη, το στόμα ... Πώς αισθάνεται; Ποια είναι η γεύση;

Η σωματική-κινητική δραστηριότητα είναι σημαντική για τα παιδιά για διάφορους λόγους. Βοηθά στη μείωση του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας, δυναμώνει τους μυες και τα οστά. Βελτιώνει την ισορροπία, την ευελιξία, τον συντονισμό και την δύναμη. Οι ικανότητες ισορροπίας και συντονισμού είναι απαραίτητες για την καθημερινή ζωή. Η βελτιωμένη μυϊκή δύναμη και ευελιξία βελτιώνει τη γενική υγεία και φυσική κατάσταση του παιδιού.Επίσης βελτιώνει την καρδιαγγειακή υγεία πράγμα πολύ σημαντικό αφού η καρδιά είναι ο σημαντικότερος μυς που ασκείται κατά τη διάρκεια της σωματικής δραστηριότητας. Η άθληση βελτιώνει τη στάση του σώματος καθώς η κακή στάση στα παιδιά μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση, πόνο στην πλάτη και στον αυχένα και σε πονοκεφάλους. Η άσκηση σε μια ομάδα, ιδιαίτερα η συμμετοχή σε ομαδικό άθλημα, δίνει την ευκαιρία στο παιδί να κάνει νέους φίλους και να εργαστεί ως ομάδα. Τέλος ανακουφίζει από το στρες και προωθεί τη χαλάρωση σε μυαλό και σώμα.

Ο νηπιαγωγός σχεδιάζει την παιδαγωγική πράξη. Η μάθηση και η εξέλιξη είναι δύο διαδικασίες που επιδρούν η μια στην άλλη. Η μάθηση πρέπει να προετοιμάζει την εξέλιξη. Ο νηπιαγωγός με αυτόν τον τρόπο «διδάσκει» όχι με σκοπό την επιτάχυνση της απόδοσης των νηπίων αλλά στην εμβάθυνση των υπό διαμόρφωση ικανοτήτων των νηπίων.Το παιδί εξοικειώνεται με τη φύση, την ύλη, προσεγγίζει σχέσεις ανάμεσα στα πράγματα, προετοιμάζεται δηλαδή η αφαιρετική σκέψη. Πιο συγκεκριμένα ο νηπιαγωγός σχεδιάζει στους διάφορους τομείς τα παρακάτω:

ΓΙΑ ΤΗ ΓΛΩΣΣΑ

Είναι σημαντική κατάκτηση αυτής της ηλικίας η ενασχόληση των παιδιών, μέσω πειραματισμών, φωνήματος-γραφήματος, δηλαδή η ενασχόληση με τον πρώιμο γραπτό λόγο και την πρώιμη ανάγνωση. Όμως είναι σημαντικότερος ο εμπλουτισμός του λεξιλογίου, η αύξηση των λέξεων που τα παιδιά κατανοούν και χρησιμοποιούν, η συνθετότητα του λόγου τους, η θεμελίωση του προφορικού λόγου μέσα από τα λογοτεχνικά παιδικά κείμενα, τις αφηγήσεις, τα παραμύθια την ποίηση-μέσω της οποίας «μαθαίνουν» να χαίρονται τον ρυθμό στο λόγο, να πλάθουν εικόνες με τη φαντασία τους, να διαμορφώνουν την ηθική τάξη διακρίνοντας το καλό από το κακό, το άσχημο από το όμορφο. Έτσι στα παιδιά θα αναπτυχθεί η λογική αντίληψη του περιβάλλοντος, η εποπτική σκέψη, η δημιουργική φαντασία, οι αξίες της συλλογικής δράσης και συνεργασίας, η κατανόηση ότι αποτελούν μέρος της κοινωνίας και των λειτουργιών της.

ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ

Ο κόσμος έχει δύο μορφές: Αντικείμενα που διακρίνονται το ένα από το άλλο και αντικείμενα που παρουσιάζουν μια συνέχεια. Η δυνατότητα διαχωρισμού των αντικειμένων, η απαρίθμησή τους, οδήγησε στην ανάπτυξη της αριθμητικής. Η συνέχεια του οδήγησε στην ανάπτυξη της γεωμετρίας. Η επιστήμη των μαθηματικών ερευνά τις μορφές των αντικειμένων καθώς και τις ποσοτικές σχέσεις που συνδέουν τα αντικείμενα με τα φαινόμενα.Μέσα και με αυτή τη θεώρηση ο παιδαγωγός σχεδιάζει και προγραμματίζει- βαθμηδόν με τη φυσική ηλικία των ομάδων -ώστε τα παιδιά μας να προσεγγίσουν έννοιες όπως το χρώμα, το σχήμα, το μέγεθος, τις θέσεις στο χώρο, την κατεύθυνση και τον προσανατολισμό, τις ποσοτικές έννοιες, την έννοια του αριθμού.

ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΓΥΡΟ ΜΑΣ - ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ

Η γνωριμία με τη φύση, η επαφή με το γύρω κόσμο είναι για τα παιδιά ένας σπουδαίος τομέας δραστηριότητας. Η ενασχόληση αυτή είναι σημαντική αφού κάθε φυσικό φαινόμενο αποτελεί μια εξαιρετική άσκηση για την παιδική λογική. Η παιδαγωγός σχεδιάζει το πρόγραμμα ώστε το παιδί να έρθει σε επαφή με τη φύση, να χρησιμοποιήσει εποπτικά μέσα, να πειραματιστεί και να κάνει πειράματα. Έτσι, αρχικά αυτή η δραστηριότητα είναι βιωματική και η ενασχόληση στηρίζεται και σχετίζεται με αυτό που το παιδί μπορεί να ακούει, να πιάνει, να βλέπει. Σταδιακά, προσεγγίζει τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος, περνά από την αποσπασματική επαφή με τα φαινόμενα στη σχεδιασμένη γνωριμία με τα φυσικά φαινόμενα και στοιχεία. (π. χ. η κίνηση, η θερμότητα, οι μαγνήτες, ο ήχος, το νερό, τα αστέρια κ.λ.π.). Η κατανόηση του «γιατί» αυτών των φαινομένων βοηθάει στην ανάπτυξη του προφορικού λόγου και στην αφαιρετική σκέψη. Σε όλα τα παραπάνω βοηθούν οι οργανωμένες εκπαιδευτικές επισκέψεις σε κατάλληλους χώρους.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η αισθητική καλλιέργεια σε αυτή την ηλικία είναι εξόχως σημαντική. Επενεργεί και διεγείρει στο συναίσθημα, γεννάει ιδέες και διαμορφώνει ενδιαφέροντα. Η παιδαγωγός έχει την ικανότητα να ζωντανεύει τα φαινομενικά άψυχα αντικείμενα, και για τούτο αξιοποιεί τα εικαστικά, το θέατρο, το θεατρικό παιχνίδι, τη μουσική, την ποίηση και τη λογοτεχνία, τη μουσειακή αγωγή. Στα εικαστικά και στην πλαστική η παιδαγωγός διαθέτει στα παιδιά διάφορα υλικά όπως: χρώματα, χαρτιά διαφορετικού είδους και υφής, ζυμάρι, πλαστελίνη, πηλό. Στα μικρότερα ηλικιακά παιδιά, στις δραματοποιήσεις, χρησιμοποιούνται αντικείμενα με μη συμβατό τρόπο. Στις μεγαλύτερες ηλικίες, τα παιδιά μιμούνται και παίζουν το παιχνίδι των ρόλων. Εδώ εμφανίζεται η φαντασία, απαραίτητο συστατικό για το πέρασμα στο θεατρικό παιχνίδι. Τα παιδιά μπορούν και επιδιώκουν να αναπαραστήσουν αυτό που θεωρούν σημαντικό από την ενήλικη κοινωνική πραγματικότητα. Με τη μουσική, η ενέργεια και η κίνηση που χαρακτηρίζει τα παιδιά, αποκτά ρυθμό, χρώμα. Η ποιότητα, η ποικιλία και η καταλληλότητα των μουσικών εμπειριών, είναι μέλημα των παιδαγωγών για συγκινησιακές καταστάσεις. Μέσα από το τραγούδι και το χώρο, τον παραγόμενο ήχο, τα παιδιά μαθαίνουν να ελέγχουν τεχνητά τη φωνή τους, τους ήχους των μουσικών οργάνων, προσεγγίζουν έννοιες όπως η μελωδία, ο ρυθμός, η παύση. Κατασκευάζουν μουσικά όργανα. Η μουσειακή αγωγή είναι ένας τομέας που προσαρμόζεται κατάλληλα και με συγκεκριμένες δράσεις και δραστηριότητες, μέσα σε μουσεία ή αρχαιολογικούς χώρους, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την ιστορία, προσεγγίζουν/συνδέουν το χθες με το σήμερα με βιωματικά παιχνίδια.